کولونوسکوپی (ویدیو کولونوسکوپی، FCC) یک مطالعه ابزاری مدرن از سطح داخلی روده بزرگ با استفاده از یک دستگاه نوری – کولونوسکوپ است. کولونوسکوپی مدرن ترین و دقیق ترین روش تشخیصی است که امکان تشخیص نئوپلاسم های بدخیم و خوش خیم راست روده و روده بزرگ، بیماری های التهابی غیر اختصاصی (کولیت اولسراتیو، بیماری کرون) و همچنین ناهنجاری های مادرزادی در توسعه روده بزرگ را فراهم می کند.
کولونوسکوپی با استفاده از یک کولونوسکوپ – یک دستگاه خاص، که یک لوله انعطاف پذیر مجهز به یک سیستم نور پس زمینه است، انجام می شود. یک فیبر نوری در داخل مجاری روده بزرگ وجود دارد و به پزشک امکان بررسی دقیق وضعیت داخلی روده ها را می دهد. کولونوسکوپ همچنین دارای یک دستگاه بیوپسی (مواد بیولوژیکی) است که به وسیله آن می توان مداخلات جراحی جزئی را در داخل روده ها انجام داد.
چرا کولونوسکوپی تجویز می شود؟
کولونوسکوپی عمدتاً برای اهداف زیر تجویز و انجام می شود:
- تشخیص بیماری های مختلف روده (التهاب یا تومور)؛
- تعیین علت و محل خونریزی روده؛
- ارزیابی وضعیت روده قبل از جراحی؛
- حذف نئوپلاسم های خوش خیم کولون
- اندیکاسیون های کولونوسکوپی
کولونوسکوپی برای چه علائمی تجویز می شود؟
- درد و گرفتگی در ناحیه شکم؛
- اختلالات مدفوع (یبوست مزمن یا اسهال)؛
- نفخ شکم: احساس سنگینی در شکم، نفخ؛
- احساس تهوع بعد از غذا خوردن
- کاهش اشتها
کولونوسکوپی برای تشخیص چه نوع بیماری هایی است؟
از کولونوسکوپی برای تشخیص برخی بیماری های مرتبط با روده استفاده می شود.
- کولیت اولسراتیو و معمولی
- هموروئید و شقاق
- توده و سرطان سکوم
- بیماری کرون
- پولیپ روده بزرگ
- دیورتیکولوز روده (برآمدگی غشای مخاطی به مجرای روده)
- بیماری هیرشپرونگ
- بیماری های تومور روده و نشیمنگاه
کولونوسکوپی چگونه انجام می شود؟
کولونوسکوپی از طریق مقعد انجام می شود. این روش به طور اجتناب ناپذیری با مقداری ناراحتی و درد همراه است. با درک این موضوع، پزشک با دقت عمل می کند و سعی می کند احساسات ناخوشایند و دردناک احتمالی را به حداقل برساند. همچنین امکان انجام کولونوسکوپی با بیهوشی نیز امکانپذیر است.
برای انجام این روش، باید لباس‌های خود را از پایین تا کمر درآورید، روی تخت یا میز معاینه در پهلوی چپ خود دراز بکشید و زانوها را به سمت سینه خود بکشید.
کولونوسکوپ در مجرای راست روده قرار می گیرد و به تدریج در طول مسیر روده حرکت می کند. معاینه از 20 تا 60 دقیقه طول می کشد. در صورت انجام اقدامات دیگر (بیوپسی، برداشتن پولیپ) به زمان بیشتری نیاز است.
بی حسی موضعی رایج ترین و مقرون به صرفه ترین راه برای از بین بردن ناراحتی در طول عمل است. یک ماده بی حس کننده روی نوک کولونوسکوپ اعمال می شود که به تدریج در امتداد لوله پخش می شود و منطقه به منطقه بی حس می شود. چنین بی حسی ای درد را به طور کامل از بین نمی برد، اما آستانه تحمل درد را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
کولونوسکوپی تحت بیهوشی چگونه است؟
کولونوسکوپی تحت بیهوشی عمومی برای اهداف تشخیصی، توسط متخصصان انجام می شود.
در بیهوشی عمومی – بیمار عمیقاً به خواب می رود ، به آنچه اتفاق می افتد واکنش نشان نمی دهد ، تنفس خود به خود غیرممکن است ، بنابراین یک دستگاه تهویه مصنوعی ریه متصل است. این عمل در یک اتاق عمل مجهز و آماده با حضور متخصص بیهوشی انجام می شود. این نوع بیهوشی هم برای پزشک و هم برای بیمار بسیار راحت است.
در روشی دیگر، پزشک از آرامبخش استفاده می کند. استفاده از آرام بخش موجب غوطه ور شدن در خواب می شود. در این حالت بیمار هوشیار است، آنچه را که در اطراف اتفاق می افتد کاملاً درک می کند، اما احساس درد نمی کند. فرد همچنین به طور مستقل نفس می کشد و نیازی به اتصال دستگاه اضافی نیست.
این عمل مانند هر عمل پزشکی دیگر، موارد منع انجام دارد:
چه زمانی کولونوسکوپی توصیه نمی شود؟
در صورتی که بیمار دارای یک یا چند مورد از مشکلات زیر می باشد، کولونوسکوپی برای او ممنوع است. این مشکلات شامل موارد زیر می باشد.
- نارسایی شدید قلبی ریوی
- فشار خون بالا همراه با افزایش مداوم فشار خون
- التهاب فعال در شکم
- بیماری چسبندگی
- آنوریسم آئورت
- آسیت (جمع شدن مایع در شکم)
- تمایل به تشکیل اسکارهای کلوئیدی (تصمیم گیری به صورت جداگانه)
- بارداری
- آسیب شناسی سیستم انعقاد خون
- بیماری های عفونی در دوره حاد
- سکته قلبی یا سکته مغزی
چگونه برای کولونوسکوپی آماده شویم؟
برای اینکه این روش درمانی تا حد امکان راحت باشد، باید به درستی برای آن آماده شوید. برای این کار نیاز است موارد ذیل را رعایت کنید.:
رژیم غذایی – غذاهای پر فیبر (سبزیجات، میوه ها، محصولات غلات کامل پخته شده) و غذاهایی که تشکیل گاز در روده ها را افزایش می دهند (حبوبات، کلم و غیره) از رژیم غذایی حذف می شوند. شما باید حدود 3 روز قبل از عمل یک رژیم غذایی ویژه را دنبال کنید. این رژیم شامل مصرف غذاهای سبک مثل یک سوپ ساده و نوشابه و مایعات انرژی زا فاقد رنگ است. همچنین مصرف آب میوه های بدون پالپ نیز کاربردی است.
امتناع از مصرف الکل 3-4 روز قبل از عمل به بیماران توصیه می شود. اگر عمل تحت بیهوشی عمومی انجام شود، خوردن و نوشیدن مایعات در همان روز ممنوع است.
سوالات متداول در مورد کولونوسکوپی
1-آیا کولونوسکوپی نیاز به بیهوشی دارد؟
گرفتن بیهوشی برای انجام کولونوسکوپی ضروری نیست و اغلب بیماران با یک خواب سطحی یا بی حسی این عمل را انجام می دهند. در مرکز ما برای راحتی بیماران کولونوسکوپی با بیهوشی توسط متخصص انجام می شود.
2-عوارض کولونوسکوپی چیست؟
عوارض کولونوسکوپی بسیار نادر است و برای تمام بیماران بروز نمی کند. ممکن است بیماران چند قطره خون بعد از کولونوسکوپی و یا برداشتن پلیپ روده تجربه کنند. اما این عارضه جدی نیست و به سرعت رفع می شود. همچنین برخی از بیماران عارضه یبوست یا اسهال را بعد از کولونوسکوپی تجربه می کنند و به این حالت به سرعت رفع و درمان می شود.
3-کولونوسکوپی از کجا وارد می شود؟
پروب کولونوسکوپی از دهانه مقعد وارد می شود و بیمار درد و مشکلی را احساس نخواهد کرد. زیرا این عمل تحت بیهوشی یا خواب و بی حسی توسط متخصص انجام می شود و مراقبت های لازم توسط پزشک متخصص انجام می شود.
4-سکوم چیست؟
حد فاصل روده بزرگ و روده کوچک با سکوم متصل می شود. در واقع آپاندیس نیز به آن چسبیده است. کولونوسکوپی یکی از بهترین روش ها برای بررسی سلامت سکوم و تشخیص بیماری های مربوط به آن و سرطان سکوم می باشد.
5-کولونوسکوپی شقاق چیست؟
در مواقعی که بیمار مبتلا به شقاق با درد و خونریزی مراجعه می کند متخصص معاینه داخلی با دست را انجام نمی دهد. به علاوه برای بیماران بالای 40 سال که با علامت شقاق و خونریزی مراجعه می کنند نیز کولونوسکوپی تجویز می شود.
6-کولونوسکوپی برای بواسیر چیست؟
اگر بیماری بالای 40 سال مبتلا به بواسیر یا همان هموروئید باشد و نیاز به جراحی داشته باشد برای این بیمار کولونوسکوپی تجویز می شود. کولونوسکوپی قبل از جراحی بواسیر این کمک را به متخصص می نماید که از سلامت سرتاسر روده مطمئن شود.
7-آیا درمان یبوست بعد از کولونوسکوپی امکانپذیر است؟
برخی بیماران مبتلا به یبوست شدید که چند روز موفق به دفع مدفوع نشده اند و نیاز به تنقیه توسط متخصص دارند ممکن است به یک متخصص کولونوسکوپی مراجعه کنند تا این عمل را برای ایشان انجام دهند. اما کولونوسکوپی روش درمان یبوست محسوب نمی شود و برای بررسی وضعیت روده و کلون کاربرد دارد.
8-شیاف قبل از کولونوسکوپی چیست؟
قبل از انجام عمل کولونوسکوپی یک شیاف بیزاکودیل و رژیم غذایی مناسب برای شما تجویز می شود که روده ها از مدفوع تمیز شود.